Proefschrift ‘Niet bij vis alleen’ openbaar

Niet bij vis alleen. Houvast voor adviseurs om leren te stimuleren.

Download het hele proefschrift hier: https://doi.org/10.3990/1.9789036561891

Samenvatting

Volgens de literatuur gaat het bij organisatieadvieswerk niet alleen om het helpen oplossen van problemen (‘vis geven’), maar ook om ervoor te zorgen dat klanten leren om duurzame verandering te realiseren (‘leren vissen’). Echter, het stimuleren van leren blijkt voor adviseurs in de praktijk nogal een uitdaging. In dit proefschrift wordt de opgave van adviseurs benaderd als ‘het vormgeven van een passende leeromgeving voor klanten’. Dit proefschrift richt zich op hoe organisatieadviseurs leerprocessen binnen het klantsysteem stimuleren om gewenste resultaten te bereiken, vooral bij complexe vraagstukken die innovatie, en daarmee 2^eordeleren door de klant zelf, vergen. Drie studies zijn verricht om een bruikbaar handelingsrepertoire voor adviseurs te ontwerpen ten behoeve van de praktijk.

In de eerste studie zijn 51 adviseurs geïnterviewd over hun werk. De transcripten van deze interviews zijn geanalyseerd met behulp van een Grounded Theory benadering. De ‘praat-theorie’ van adviseurs blijkt te bestaan uit vier verschillende rollen die zij innemen om leerprocessen binnen het klantsysteem te stimuleren.

In de tweede studie is de aandacht gericht op de ‘doe-theorie’ van adviseurs om 2^e ordeleren binnen het klantsysteem te stimuleren. Gebruik is gemaakt van exemplarisch praktijkonderzoek om systematisch te reflecteren op ‘striking moments’ (opmerkelijke, opvallende of treffende momenten) uit de praktijk van 18 adviseurs. Vervolgens zijn opmerkingen van 95 andere adviseurs op de uitkomsten van deze reflecties opgehaald. Uiteindelijk zijn tien principes ontworpen waar adviseurs gebruik van maken om 2^eordeleren binnen het klantsysteem te stimuleren. De combinatie van de vier rollen uit studie 1 en de tien principes uit studie 2 heeft geresulteerd in 40 handelingsopties waar adviseurs gebruik van kunnen maken. De pragmatische validiteit van deze heuristiek is bevestigd door 43 adviseurs.

In de derde studie is het handelingsrepertoire ook door middel van een systematische literatuurstudie gevalideerd in de relevante theorie over organisatieadvieswerk.

Hoewel dit onderzoek zich slechts op de praktijk van voornamelijk Nederlandse adviseurs heeft gericht, wordt er toch van uitgegaan dat het houvast bijdraagt aan een meer algemene ‘praktijktheorie’ van advieswerk: het handelen van adviseurs wordt namelijk explicieter, concreter en preciezer geformuleerd dan in de bestaande theorie gebruikelijk is. Vervolgonderzoek kan verhelderen hoe het houvast in de praktijk door adviseurs, en mogelijk ook door andere helpende beroepsbeoefenaren, wordt gebruikt.